Cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc của chồng có nghĩa vụ gì với nhau?

Cha dượng là chồng của mẹ (nhưng không phải là cha ruột của con). Mẹ kế là vợ của bố (nhưng không phải là mẹ ruột của con). Con riêng của vợ hoặc chồng là con do vợ hoặc chồng sinh ra với người khác, có trước khi kết hôn.

Cha dượng, mẹ kế với con riêng cũng là thành viên trong gia đình, vì vậy họ cũng có quan hệ về mặt gia đình. Tuy nhiên khác với quan hệ giữa cha, mẹ và con ruột, quan hệ về quyền và nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng chỉ được xác lập khi họ cùng sống chung. Phạm vi quyền và nghĩa vụ hạn chế hơn so với quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đẻ và con ruột. Điều này xuất phát từ mối quan hệ huyết thống, trong gia đình, cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng không có cùng huyết thống.

Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về quyền, nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng như sau:

“Điều 79. Quyền, nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc của chồng

1. Cha dượng, mẹ kế có quyền và nghĩa vụ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con riêng của bên kia cùng sống chung với mình theo quy định tại các điều 69, 71 và 72 của Luật này.

2. Con riêng có quyền và nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng cha dượng, mẹ kế cùng sống chung với mình theo quy định tại Điều 70 và Điều 71 của Luật này.”

1. Quyền và nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế với con riêng của vợ hoặc chồng

Theo đó, cha dượng và mẹ kế có có quyền và nghĩa vụ thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con dù là con riêng của vợ hoặc chồng; chăm lo việc học tập cho con, tạo điều kiện thuận lợi về tài chính, thời gian để con được học tập, giáo dục tốt, dạy con những điều hay, lẽ phải, về đạo đức xã hội, truyền thống tốt đẹp. Cha dượng, mẹ kế phải tạo môi trường sống hòa thuận, vui vẻ và làm gương cho con để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ trở thành người con ngoan và công dân có ích cho xã hội.

Cha dượng, mẹ kế có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con riêng chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Cha dượng, mẹ kế hướng dẫn con chọn nghề; tôn trọng quyền chọn nghề, quyền tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của con và nhờ sự giúp đỡ của các cơ quan, tổ chức thực hiện giáo dục con trong trường hợp gặp khó khăn.

Cha dượng, mẹ kế đồng thời có quyền giám hộ hoặc đại diện cho con riêng chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015.

Cuối cùng, cha dượng, mẹ kế không được có hành vi phân biệt đối xử với con riêng của vợ hoặc chồng trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được xúc phạm, lăng mạ ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm cũng như thân thể, sức khỏe của con; không được lạm dụng sức lao động của con và không ép buộc, xúi giục con làm những điều trái pháp luật và trái đạo đức xã hội.

2. Quyền và nghĩa vụ của con riêng của vợ hoặc chồng với cha dượng, mẹ kế

Về quyền, theo quy định của pháp luật nói chung và Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 nói riêng, con riêng của vợ hoặc chồng cũng có quyền được cha dượng hoặc mẹ kế yêu thương, tôn trọng , thực hiện các quyền và lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được cha mẹ tạo điều kiện thuận lợi để học tập và được giáo dục; được sống trong môi trường hòa thuận, vui vẻ và phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.

Con riêng của vợ hoặc chồng mà chưa thành niên hoặc đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.

Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo nguyện vọng và khả năng của mình

Con được hưởng quyền về tài sản tương xứng với công sức đóng góp vào tài sản của gia đình.

Về nghĩa vụ, con riêng của vợ hoặc chồng phải yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình, đặc biệt đối với cha, mẹ ốm đau, già yếu, khuyết tật hoặc mất năng lực hành vi dân sự.

Con riêng của vợ hoặc chồng chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Khi sống cùng với cha dượng, mẹ kế, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

Tuy không cùng huyết thống nhưng cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng được xác định có chung quan hệ trong một gia đình. Các quyền và nghĩa vụ của họ được xác lập khi cùng chung sống trong một gia đình. Pháp luật quy định cha dượng, mẹ kế và con riêng có quyền và nghĩa vụ đối với nhau nhằm bảo vệ, giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp trong gia đình Việt.

Luật Hoàng Anh