Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra hình sự trong quân đội Nhân dân là gì?

Tố tụng hình sự là một hoạt động rất quan trọng vì nó liên quan đến quyền và lợi ích cơ bản của công dân và để thực hiện được hoạt động này thì phải có sự giúp việc của cơ quan điều tra Hình sự. Đây là một trong những cơ quan tiến hành tố tụng có nhiệm vụ phòng ngừa, phát hiện và điều tra những vụ án hình sự thuộc thẩm quyền. Chính vì vậy Đảng và Nhà nước ta rất chú trọng đến xây dựng pháp luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự trong Bộ luật Tố tụng Hình sự và đặc biệt là Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015. Bên cạnh cơ quan điều tra hình sự của Công an Nhân dân thì cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân cũng đóng góp vai trò quan trọng trong nhiệm vụ điều tra hình sự. Vậy pháp luật quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội Nhân dân như thế nào, cùng tham khảo bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh.

Căn cứ pháp lý

- Bộ luật Tố tụng hình sự 2015;

- Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015.

Điều tra hình sự là gì?

Điều tra hình sự là giai đoạn trong tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền điều tra áp dụng mọi biện pháp do pháp luật quy định để tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội  và các tình tiết khác làm cơ sở cho việc giải quyết vụ án.

Để thu thập chứng cứ, trong giai đoạn điều tra, cơ quan có thẩm quyền điều tra được tiến hành các hoạt động điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Nếu không có hoạt động điều tra Viện kiểm sát không cớ cơ sở để truy tố, tòa án không có cơ sở để xét xử vụ án. Để Viện kiểm sát có thể truy tố đúng người phạm tội, tòa án xét xử đúng tội, đúng pháp luật thì trước đó giai đoạn điều tra phải thu thập đầy đủ chứng cứ. Nếu giai đoạn điều tra không thu thập đầy đủ chứng cứ hoặc việc thu thập chứng cứ vi phạm thủ tục tố tụng thì viện kiểm sát hoặc tòa sẽ trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Nguyên tắc tổ chức Điều tra hình sự

Tổ chức điều tra hình sự phải tuân thủ các nguyên tắc sau:

- Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật.

- Bảo đảm sự chỉ đạo, chỉ huy tập trung thống nhất, hiệu lực, hiệu quả; phân công, phân cấp rành mạch, chuyên sâu, tránh chồng chéo và được kiểm soát chặt chẽ; Điều tra kịp thời, nhanh chóng, chính xác, khách quan, toàn diện, đầy đủ, không để lọt tội phạm và không làm oan người vô tội.

- Cơ quan Điều tra cấp dưới chịu sự hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ của Cơ quan Điều tra cấp trên; cá nhân chịu trách nhiệm trước cấp trên và trước pháp luật về hành vi, quyết định của mình.

- Chỉ cơ quan, người có thẩm quyền quy định trong Luật này mới được tiến hành hoạt động điều tra hình sự.

Ý nghĩa điều tra hình sự

Điều tra hình sự là giai đoạn thu thập chứng cứ để chứng minh tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội, xác định các tỉnh tiết ảnh hưởng tới trách nhiệm hình sự và hình phạt của người thực hiện tội phạm. Vì vậy, giai đoạn này có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc giải quyết vụ án. Kết quả điều tra là cơ sở để viện kiểm sát quyết định truy tố bị can trước toà án hoặc quyết định khác để giải quyết vụ án. Khi kết thúc điều tra, nếu có căn cử xác định tội phạm và bị can, cơ quan điều tra làm bản kết luận điều tra đề nghị truy tố. Viện kiểm sát chỉ có thể quyết định truy tố bị can khi vụ án đã được điều tra, có bản kết luận điều tra kèm theo toàn bộ hồ sơ vụ án.

Nếu vụ án chưa được điều tra hoặc điều tra không đầy đủ mà viện kiểm sát không có khả năng bổ sung thì không thể quyết định truy tố bị can và hồ sơ vụ án phải được trả lại để điều tra bổ sung. Kết quả điều tra là cơ sở để toà án xét xử đúng người, đúng tội. Toà án chỉ có thể xét xử vụ án trên cơ sở vụ án đã được điều tra, lập hồ sơ và cô tuyết định truy tố bằng bản cáo trạng của viện kiểm sát. Thiếu hoạt động điều tra, không có hồ sơ vụ án, toà án không có cơ sở để xét xử. Kết quả của hoạt động điều tra công cụ thể, chính xác, càng thu thập được đầy đủ các chứng cứ bao gồm cả chứng cứ buộc tội và chúng cử gỡ tội, chứng cứ xác định tỉnh tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can.

Tổ chức bộ máy của Cơ quan Điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân

- Tổ chức bộ máy của Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng gồm có các phòng Điều tra, phòng nghiệp vụ và bộ máy giúp việc.

- Tổ chức bộ máy của Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương gồm có Ban Điều tra và bộ máy giúp việc.

- Tổ chức bộ máy của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực gồm có bộ phận Điều tra và bộ máy giúp việc.

- Căn cứ vào nhiệm vụ và tổ chức của Quân đội nhân dân trong từng thời kỳ, Chính phủ trình Uỷ ban thường vụ Quốc hội quyết định việc thành lập, sáp nhập, giải thể Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương, Cơ quan Điều tra hình sự khu vực.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng

Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng có những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

- Tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.

- Tiến hành Điều tra vụ án hình sự thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương về những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều quân khu và tương đương, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra; vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại.

- Thực hiện kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ Điều tra và kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm đối với các Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương, Cơ quan Điều tra hình sự khu vực; hướng dẫn Bộ đội biên phòng, lực lượng Cảnh sát biển, các cơ quan khác của Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra thực hiện hoạt động Điều tra theo thẩm quyền.

- Kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, Điều kiện làm phát sinh tội phạm.

- Tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân.

- Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương

Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương có nhwungx nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

- Tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.

- Tiến hành Điều tra vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015  khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự quân khu và tương đương hoặc các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra.

- Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương có trách nhiệm Hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ Điều tra và kiểm tra việc chấp hành pháp luật, nghiệp vụ trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm đối với Cơ quan Điều tra hình sự khu vực; hướng dẫn các cơ quan khác của Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra thực hiện hoạt động Điều tra theo thẩm quyền.

- Kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, Điều kiện làm phát sinh tội phạm.

- Tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương.

- Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực

Cơ quan Điều tra hình sự khu vực có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

- Tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.

- Tiến hành Điều tra vụ án hình sự về tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXV của Bộ luật tố tụng hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự cùng cấp, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra Viện kiểm sát quân sự trung ương và Cơ quan An ninh Điều tra trong Quân đội nhân dân.

- Kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, Điều kiện làm phát sinh tội phạm.

- Tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực.

- Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự