Bảo lĩnh là gì? Quy định về bảo lĩnh trong tố tụng hình sự?

Bảo lĩnh là là một biện pháp ngăn chặn, biện pháp bảo lĩnh là công cụ hỗ trợ đắc lực để thực thi pháp luật, nhưng cũng chính nó là phương tiện bảo vệ đảm bảo bị can, bị cáo được thực hiện các quyền cơ bản mà không bị hạn chế. Vậy bảo lĩnh cụ thể được pháp luật quy định như thế nào? Hãy GỌI NGAY tới số điện thoại 0908308123 để được Luật sư chuyên về hình sự tư vấn MIỄN PHÍ và cung cấp dịch vụ phù hợp theo yêu cầu hoặc tìm hiểu các thông tin cơ bản trong nội dung bài viết dưới đây.

Căn cứ pháp lý

- Bộ luật Tố tụng Hình sự số 101/2015/QH13 ngày 27 tháng 11 năm 2015;

- Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19 tháng 10 năm 2018 giữa Viện kiểm sát nhân dân tối cao - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng quy định về phối hợp giữa cơ quan điều tra và viện kiểm sát trong việc thực hiện một số quy định của bộ luật tố tụng hình sự.

Khái niệm bảo lĩnh

Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định 06 biện pháp ngăn chặn, bao gồm: bắt người, tạm giữ, tạm giam, cấm đi khỏi nơi cư trú, bảo lĩnh, đặt tiền hoặc tài sản để bảo đảm.

Khoản 1 Điều 121 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định khái niệm bảo lĩnh như sau:

“Bảo lĩnh là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi và nhân thân của bị can, bị cáo, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định cho họ được bảo lĩnh.”

Biện pháp ngăn chặn trong tố tụng hình sự được hiểu là các biện pháp cưỡng chế về mặt tố tụng áp dụng khi có đủ căn cứ đối với bị can, bị cáo hoặc người chưa bị khởi tố trong trường hợp khẩn cấp hoặc phạm tội quả tang, để ngăn chặn những hành vi nguy hiểm của họ đối với xã hội, ngăn ngừa họ tiếp tục thực hiện tội phạm, bỏ trốn hoặc gây cản trở việc điều tra, xét xử hoặc thi hành án.

Đặc điểm của biện pháp bảo lĩnh 

Từ kháo niệm nêu trên, có thể chỉ ra một số đặc điểm cơ bản của biện pháp bảo lĩnh như sau:

- Bảo lĩnh là một trong những biện pháp ngăn chặn trong Luật tố tụng hình sự;

- Bảo lĩnh là một biện pháp ngăn chặn có tính ít nghiêm khắc hơn;

- Bảo lĩnh là một  biện pháp ngăn chặn được áp dụng để thay thế biện pháp tạm giam;

- Đối tượng  được áp dụng biện pháp bảo lĩnh chỉ có thể là bị can, bị cáo;

- Để áp dụng biện pháp bảo lĩnh, chủ thể tiến hành tố tụng phải dựa vào các căn cứ và điều kiện nhất định;

- Biện pháp bảo lĩnh phải được tiến hành bởi người có thẩm quyền ở các cơ quan tiến hành tố tụng và theo một trình tự luật định;

- Mục đích của biện pháp bảo lĩnh là nhằm bảo đảm không để bị can, bị cáo tiếp tục phạm tội hoặc cản trở điều tra, truy tố, xét xử đồng thời bảo đảm sự có mặt của họ theo giấy triệu tập của các CQTHTT.

Quy định về bảo lĩnh trong tố tụng hình sự

Người được nhận bảo lĩnh

Thứ nhất, cơ quan, tổ chức có thể nhận bảo lĩnh cho bị can, bị cáo là người của cơ quan, tổ chức mình. 

Cơ quan, tổ chức nhận bảo lĩnh phải có giấy cam đoan và có xác nhận của người đứng đầu cơ quan, tổ chức.

Thứ hai, cá nhân là người đủ 18 tuổi trở lên, nhân thân tốt, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, thu nhập ổn định và có điều kiện quản lý người được bảo lĩnh thì có thể nhận bảo lĩnh cho bị can, bị cáo là người thân thích của họ và trong trường hợp này thì ít nhất phải có 02 người. 

Cá nhân nhận bảo lĩnh phải làm giấy cam đoan có xác nhận của chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập.

Lưu ý: Trong giấy cam đoan, cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận bảo lĩnh phải cam đoan không để bị can, bị cáo vi phạm các nghĩa vụ luật định. Cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận bảo lĩnh được thông báo về những tình tiết của vụ án liên quan đến việc nhận bảo lĩnh.

Nghĩa vụ của bị can, bị cáo được bảo lĩnh

Bị can, bị cáo được bảo lĩnh phải làm giấy cam đoan thực hiện các nghĩa vụ:

- Có mặt theo giấy triệu tập, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan;

- Không bỏ trốn hoặc tiếp tục phạm tội;

- Không mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; không tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; không đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này.

- Trường hợp bị can, bị cáo vi phạm nghĩa vụ cam đoan này thì bị tạm giam.

Thẩm quyền ra quyết định bảo lĩnh

Những người có thẩm quyền ra quyết định bảo lĩnh, bao gồm: 

• Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp. Trường hợp này, quyết định bảo lĩnh phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành;
• Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự các cấp;
• Chánh án, Phó Chánh án Tòa án nhân dân và Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quân sự các cấp; Hội đồng xét xử;
• Thẩm phán chủ tọa phiên tòa có quyền ra quyết định bảo lĩnh. 

Trình tự thực hiện việc bảo lĩnh bị can, bị cáo

- Trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ đề nghị của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát cùng cấp phải ra quyết định phê chuẩn hoặc không phê chuẩn hoặc có văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra bổ sung chứng cứ, tài liệu để xét phê chuẩn quyết định áp dụng biện pháp bảo lĩnh.

- Khi có căn cứ xác định bị can vi phạm nghĩa vụ cam đoan theo quy định, Cơ quan điều tra có văn bản nêu rõ lý do, kèm theo các tài liệu xác định vi phạm của bị can và đề nghị Viện kiểm sát hủy bỏ biện pháp bảo lĩnh. Cơ quan điều tra phải ra lệnh bắt bị can để tạm giam và có văn bản đề nghị Viện kiểm sát phê chuẩn; thời hạn tạm giam trong trường hợp này không được quá thời hạn điều tra vụ án.

- Trường hợp Viện kiểm sát có căn cứ xác định bị can vi phạm nghĩa vụ cam đoan thì có văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra thực hiện các thủ tục hủy bỏ biện pháp bảo lĩnh và áp dụng biện pháp tạm giam.

- Trường hợp đã kết thúc điều tra chuyển sang giai đoạn truy tố, Viện kiểm sát thấy cần thiết tiếp tục áp dụng biện pháp bảo lĩnh đối với bị can thì Viện kiểm sát ra quyết định áp dụng biện pháp bảo lĩnh. 

- Thời hạn bảo lĩnh không quá thời hạn quyết định việc truy tố, tính từ ngày kế tiếp của ngày cuối cùng ghi trong quyết định áp dụng biện pháp bảo lĩnh của Cơ quan điều tra.

Hồ sơ đề nghị xét phê chuẩn quyết định về việc bảo lĩnh

Hồ sơ đề nghị xét phê chuẩn quyết định về việc bảo lĩnh bao gồm:

- Văn bản đề nghị xét phê chuẩn và quyết định áp dụng biện pháp bảo lĩnh;

- Giấy cam đoan có xác nhận của người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận bảo lĩnh đối với trường hợp cơ quan, tổ chức nhận bảo lĩnh cho bị can;

- Giấy cam đoan có xác nhận của chính quyền địa phương nơi người nhận bảo lĩnh cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người nhận bảo lĩnh làm việc, học tập đối với trường hợp cá nhân nhận bảo lĩnh cho bị can (phải có giấy cam đoan của ít nhất 02 người bảo lĩnh);

- Giấy cam đoan thực hiện các nghĩa vụ của bị can được bảo lĩnh theo quy định tại pháp luật;

- Chứng cứ, tài liệu về hành vi phạm tội, nhân thân của bị can để xác định tính chất, mức độ hành vi của bị can không cần thiết phải áp dụng biện pháp tạm giam.

Dịch vụ tư vấn pháp luật bảo lĩnh của Luật Hoàng Anh 

Hi vọng qua bài viết trên đây, bạn đã nắm bắt được các vấn đề pháp lý cơ bản nhất liên quan đến vấn đề bảo lãnh, cũng như thủ tục bảo lãnh. Nếu như có thắc mắc hoặc có vấn đề nào chưa rõ, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty Luật Hoàng Anh qua số hotline: 0908 308 123 để trao đổi và làm rõ thêm.

Các luật sư của Luật Hoàng Anh là những luật sư chuyên nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm hành nghề, trực tiếp tiến hành tư vấn và cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của bạn một cách nhanh chóng - hiệu quả nhất.