Tại Việt Nam đo đạc và bản đồ đã có những đóng góp đáng kể và liên quan mật thiết đến nhiều hoạt động đặc biệt như thiết kế, thi công các công trình, lập bản đồ địa hình quốc gia, nghiên cứu và quy hoạch, quản lý tài nguyên và biến đổi khí hậu. Ngày nay, trong quá trình phát triển đất nước, công tác đo đạc bản đồ có vai trò quan trọng, phục vụ cho các ngành, các cấp trong phát triển kinh tế - xã hội, quản lý lãnh thổ, điều tra cơ bản, quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu. Có thể thấy, đo đạc và bản đồ là hoạt động điều tra cơ bản nhằm bảo đảm thông tin, số liệu đo đạc mặt đất, cơ sở dữ liệu và bản đồ địa hình cho nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, quản lý tài nguyên thiên nhiên và môi trường, phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn. Hoạt động đo đạc và bản đồ phục vụ quốc phòng, an ninh hay nói ngắn gọn là hoạt động đo đạc và bản đồ quốc phòng là việc xác định và cung cấp thông tin các đối tượng địa hình, địa vật trên bề mặt Trái Đất cho các hoạt động quân sự, quốc phòng.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ nội dung đo đạc và bản đồ quốc phòng theo Điều 24 Luật Đo đạc và bản đồ số 27/2018/QH14 ngày 14 tháng 6 năm 2018 (sau đây được gọi là Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018).

Nội dung đo đạc và bản đồ quốc phòng

Nội dung đo đạc và bản đồ quốc phòng được quy định chi tiết tại khoản 1 Điều 24 Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018 bao gồm:

“a) Xây dựng, quản lý, khai thác hệ tọa độ quân sự; hệ thống điểm tọa độ, điểm độ cao quân sự; hệ thống định vị dẫn đường, hệ thống dữ liệu ảnh hàng không, hệ thống dữ liệu ảnh viễn thám dùng cho quân sự;

b) Xây dựng các loại bản đồ chuyên ngành dùng cho quân sự; cơ sở dữ liệu địa lý phục vụ mục đích quân sự, quốc phòng;

c) Đo đạc, khảo sát, nghiên cứu biển phục vụ mục đích quốc phòng;

d) Các hoạt động đo đạc và bản đồ khác bảo đảm cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng theo phân công của Chính phủ.”

Sản phẩm đo đạc và bản đồ hay các yếu tố địa hình, địa vật giữ vai trò vô cùng quan trọng, không thể thiếu được đối với các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng ở các cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật. Nhiệm vụ cơ bản, chủ yếu nhất của hoạt động đo đạc và bản đồ quốc phòng chính là cung cấp các thông tin địa hình đầy đủ, chính xác, kịp thời cho hoạt động đào tạo, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của Quân đội.

Trong Quân đội, bản đồ là tài liệu chính để nghiên cứu, đánh giá địa hình. Bản đồ địa hình dùng để viết vẽ văn kiện tác chiến, bố trí lực lượng, định vị trên chiến trường... Hàng năm Quân đội cấp phát cho các cơ quan, đơn vị trong toàn quân sử dụng hơn 2 triệu tờ bản đồ, hải đồ các loại từ tỷ lệ 1/10.000, 1/25.000, 1/50.000, 1/100.000, 1/200.000, 1/250.000, 1/300.000, 1/ 500.000, 1/1.000.000 đến tỷ lệ 1/2.500.0000 v.v..., chưa kể các bản đồ chuyên đề, ảnh hàng không và cơ sở, dữ liệu thông tin địa lý khác. Trong đó bản đồ địa hình tỷ lệ 1/25.000 chiếm khoảng 45% số lượng sử dụng hàng năm.

Theo đó, cơ quan Bản đồ cấp chiến lược là Cục Bản đồ/Bộ Tổng Tham mưu có chức năng tham mưu với Tổng Tham mưu trưởng hoạch định chủ trương, chiến lược, cơ chế, chính sách, kế hoạch, nội dung, biện pháp công tác Địa hình quân sự phục vụ nhiệm vụ huấn luyện, đào tạo, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của Quân đội; giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quản lý nhà nước đối với các hoạt động đo đạc và bản đồ theo thẩm quyền. Nhiệm vụ chính của Cơ quan Bản đồ cấp chiến lược: Chủ trì quản lý, tổ chức thực hiện các hoạt động đo đạc và bản đồ trong Quân đội; tổ chức sản xuất, quản lý, lưu trữ, bảo quản, bảo mật, cấp phát tư liệu địa hình, thông tin địa lý; tham gia quản lý nhà nước hoạt động đo đạc và bản đồ (Cấp phép, giám sát hoạt động bay chụp ảnh hàng không, các hoạt động đo đạc và bản đồ trong khu vực biên giới, biển đảo; tổ chức xóa mục tiêu quân sự trên không ảnh trước khi đưa vào sử dụng cho mục đích dân sự; hoạch định, phân định biên giới quốc gia trên đất liền và trên biển).

Trách nhiệm của Bộ Quốc phòng

“2. Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm tổ chức triển khai hoạt động đo đạc và bản đồ quốc phòng.”

Theo đó, trách nhiệm của Bộ quốc phòng trong hoạt động đo đạc và bản đồ đã được quy định rất chi tiết tại Điều 31 Nghị định 45/2015/NĐ-CP của Chính phủ gồm:

- Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về đo đạc và bản đồ liên quan đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; xây dựng tiêu chuẩn quốc gia, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, định mức kinh tế - kỹ thuật về đo đạc và bản đồ thuộc lĩnh vực quốc phòng.

- Lập, quản lý kế hoạch về đo đạc và bản đồ phục vụ mục đích quốc phòng.

- Tổ chức triển khai các nhiệm vụ đo đạc và bản đồ phục vụ mục đích quốc phòng quy định tại Điều 7 Nghị định này.

- Quản lý, cung cấp thông tin, dữ liệu, sản phẩm đo đạc và bản đồ phục vụ mục đích quốc phòng theo quy định của pháp luật.

- Cấp phép, giám sát hoạt động bay chụp ảnh, thu nhận thông tin, dữ liệu mặt đất trên các phương tiện bay phục vụ mục đích đo đạc và bản đồ; kiểm tra, giám sát các hoạt động đo đạc và bản đồ trong khu vực do Bộ Quốc phòng quản lý; tổ chức xóa mục tiêu quân sự trên không ảnh trước khi đưa vào sử dụng cho mục đích dân sự.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018

Luật Hoàng Anh