Xác định thời điểm, địa điểm mở thừa kế?

Thừa kế là quan hệ pháp luật dân sự liên quan đến việc phân chia, chuyển giao tài sản của người chết cho những người còn sống. Vì có liên quan đến quyền lợi về tài sản của các chủ thể, nên pháp luật quy định khá chặt chẽ về thời điểm, địa điểm mở thùa kế. Vậy thời điểm, địa điểm mở thừa kế được pháp luật quy định như thế nào? Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề trên theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 hoặc GỌI NGAY tới hotline 0908308123 để được luật sư chuyên về thừa kế  TƯ VẤN MIỄN PHÍ và cung cấp dịch vụ phân chia thừa kế theo nhu cầu. 

Căn cứ pháp lý 

- Bộ luật dân sự 2015.

Thừa kế là gì? 

Thừa kế được hiểu là sự dịch chuyển tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại gọi là di sản. Thừa kế bao gồm thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Theo đó:

- Thừa kế theo di chúc: là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống theo ý chí của người đó khi họ còn sống. Người lập di chúc có quyền: chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế; phân định phần di sản cho từng người thừa kế; dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng; giao nghĩa vụ cho người thừa kế; chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.

- Thừa kế theo pháp  là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp: không có di chúc; di chúc không hợp pháp; những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế; những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản. Có 3 hàng thừa kế: 

+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Quy định về người thừa kế?

Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Mọi cá nhân đều bình đẳng về quyền để lại tài sản của mình cho người khác và quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Tuy nhiên, những người sau đây không được quyền hưởng di sản, trừ trường hợp người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó, nhưng vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc: 

- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;

- Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;

- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;

- Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

Thời điểm mở thừa kế.

Thời điểm mở thừa kế là thời điểm mà vào lúc đó quan hệ thừa kế phát sinh. Khoản 1 điều 611 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

"Điều 611. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này".

Thời điểm phát sinh quan hệ thừa kế là khi người có tài sản chết. Vì bản chất của thừa kế là di chuyển tài sản của người chết sang cho người còn sống, do vậy chỉ khi người có tài sản chết thì mới phát sinh quan hệ thừa kế đúng với bản chất của nó. Trong trường hợp không xác định được cụ thể ngày chết của người có tài sản, thì những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố một người là đã chết. Trong trường hợp này, thời điểm mở thừa kế tức ngày chết của người có tài sản được xác định theo quyết định của Tòa án, hoặc là ngày mà quyết định của Tòa án có hiệu lực. Ví dụ: một người bị mất tích sau trận động đất, sau 02 năm mà vẫn không có tin tức về người đó thì người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan yêu cầu Tòa án tuyên bố người đó là đã chết. Qua điều tra, xác minh thì xác định được ngày chết cụ thể của người đó thì thời điểm thừa kế được mở là vào ngày mà Tòa án đã xác minh.
Việc xác định thời điểm mở thừa kế rất quan trọng. Kể từ thời điểm đó, xác định được chính xác tài sản người để lại thừa kế là bao nhiêu, gồm những gì; làm phát sinh quyền của người hưởng di sản được hưởng di sản của người đã chết. Thời điểm mở thừa kế là căn cứ để xác định người hưởng thừa kế gồm những ai, vì chỉ những người cá nhân còn sống, tổ chức còn hoạt động tại thời điểm mở thừa kế, hoặc cá nhân đã thành thai trước thời điểm mở thừa kế thì mới có quyền hưởng hưởng di sản. Nếu có tranh chấp trong việc phân chia di dản, thời điểm thừa kế còn là căn cứ để xác định thời hạn giải quyết tranh chấp.

Địa điểm mở thừa kế.

Địa điểm mở thừa kế là sẽ diễn ra buổi công khai phân chia di sản cho những người hưởng thừa kế. Khoản 2 điều 611 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

"Điều 611. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
2. Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản; nếu không xác định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế là nơi có toàn bộ di sản hoặc nơi có phần lớn di sản".

Pháp luật quy định về nơi cư trú là chỗ ở hợp pháp mà người để lại di sản thường xuyên sinh sống, nơi cư trú bao gồm nơi thường trú và nơi tạm trú. Từ đó có thể thấy một người có thể có nhiều nơi cư trú khác nhau, vì vậy mà pháp luật mới quy định địa điểm mở thừa kế là nơi mà người đó thường xuyên sinh sống. Nếu không thể xác định được nơi người đó thường xuyên sinh sống thì địa điểm mở thừa kế được xác định là nơi có toàn bộ hoặc phần lớn tài sản, vì như vậy sẽ thuận tiện hơn cho việc liệt kê tài sản của người chết, mà không phải di chuyển tài sản (trong trường hợp tài sản để lại là bất động sản thì không thể di chuyển được).
Địa điểm thừa kế cần được xác định cụ thể vì đây là căn cứ để xác định Tòa án nào có thẩm quyền giải quyết tranh chấp nếu có tranh chấp xảy ra. Địa điểm thừa kế còn là nơi thực hiện kiểm kê tài sản của người chết, xác định xem những ai có quyền thừa kế di sản, trong trường hợp có người từ chối nhận di sản thì phải thông báo cho Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi mở thừa kế về việc từ chối nhận di sản.

Thời hiệu thừa kế

- Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

+ Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật dân sự 2015. Cụ thể: Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.

+ Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

- Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

- Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Dịch vụ tư vấn pháp luật thừa kế của Luật Hoàng Anh 

Nếu như có thắc mắc hoặc có vấn đề nào chưa rõ, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty Luật Hoàng Anh qua số hotline: 0908 308 123 để trao đổi và làm rõ thêm các vấn đề pháp lý liên quan đến pháp luật thừa kế theo quy định của pháp luật.

Các luật sư của Luật Hoàng Anh là những luật sư chuyên nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm hành nghề, trực tiếp tiến hành thủ tục sẽ tư vấn và cung cấp dịch vụ phù hợp - hiệu quả - tiết kiệm chi phí theo yêu cầu của Quý Khách hàng.